Korrespondenca e Muhammed ‘Abduhū-së dhe Lev Nikoláevič Tolstoĭt – fakte historike dhe porositë (3)
Përgatiti: Akademik Enes Karić
- Letra e ‘Abduhū-së dërguar Tolstoĭt
Tash është koha të citojmë përkthimin e letrës së ʽAbduhū-së Tolstoĭt (letra në origjinal në arabisht gjendet e depozituar në muzeun e Tolstoĭt në Moskë).
“Ain Shams të Kajros, Egjipt, 8 prill, viti 1904
Filozofit të famshëm Lev Tolstoĭt,
Ndonëse nuk e kam atë kënaqësi që personalisht të njoftohem me ty, unë nuk jam pa njohuri rreth shpirtit tënd; drita e mendimeve tuaja na ka ndriçuar, dhe në qiejt tanë shndritën (ngrohën) diejt e ideve tuaja, duke krijuar lidhjen e miqësisë ndërmjet shpirtrave të arsyeshëm këtu dhe shpirtit tënd. Zoti të udhëzoi në dije rreth fshehtësisë së asaj natyrshmërie esenciale të lindur në harmoni të së cilës Ai e formësoi njeriun, dhe të tregoi qëllimin përballë të cilit Ai e drejtoi gjininë njerëzore. E ti ke kuptuar atë që njeriu ka hyrë në ekzistencën e tanishme që të rritet me dije, dhe që të mund të mbledh frytet me punën e vet, që fryti i tij të jetë me lodhjen e cila sjell uri shpirtit të tij, dhe të jetë me mundin me të cilin mbijeton dhe zhvillohet gjinia e tij njerëzore.
Ti ke shijuar fatkeqësinë e cila godet njerëzit kur shmangen prej ligjeve të natyrës, e kur përdorin ato forcat e veta të epura atyre, zakonisht që të sigurojnë fatin e vet, në mënyrën e cila shqetëson harmoninë e tyre, lëkund paqen e tyre. Ti me shikim të mprehtë pe religjionin, me shikimin i cili shqeu vellot e traditës [inerte]. Me atë shikim erdhe deri te të vërtetat bazike rreth Njëshmërisë së Zotit. Ti e ngrite zërin që të thërrasësh njerëzit në atë çfarë Zoti të udhëzoi, dhe ti dole para tyre me veprën e vet [të mirë] për t’i kthyer që ta bëjnë.
Dhe sikurse me fjalët e veta që udhëhoqe mendjet e tyre, ashtu me veprat e veta thellove në ta vendimet e forta dhe qëllimet e mëdha. Sikurse idetë e tua ishin dritë që të kthehen ata që devijuan, ashtu edhe shembulli yt në vepër është model të cilin duhet ta imitojnë gjurmues për të vërtetën. Dhe sikurse ekzistenca jote [mënyra se si jeton] është qortim për të pasurit nga Zoti, ashtu ajo është ndihmë e kujdesit Hyjnor ndaj të varfërve. Me të vërtetë, lavdinë më të madhe që arrite, shpërblimin më të madh të cilin ke fituar për mundin vetë sakrifikues në dhënien e këshillave dhe udhëzimeve, është ajo që ata e quajnë Shkishërim dhe Dëbim. Ajo në çfarë të ekspozuan prijësit religjioz, nuk është gjë tjetër pos pranimi i tyre që ia shpallën botës se ti nuk u takon atyre njerëzve të cilët u qasën përmes devijimit. Falënderohu Zotit që ata u ndanë prej teje me fjalët e veta, sikurse edhe i ke lëshuar në dogmat dhe veprat e tyre. Kaq [me këtë rast], me të vërtetë shpirtrat tanë janë në pritje padurim të asaj se çfarë do të pasojë e re prej pendës tënde në ditët e ardhshme të jetës tënde, lusim Zotin që të bëjë jetëgjatë dhe ta ruajë fuqinë tënde. Zoti le t’i hap dyert e zemrave njerëzore që ta kuptojnë atë çfarë u tregon. Zoti le t’i inkurajojë shpirtrat e tyre që të imitojnë në veprat e tua. Të fala [Selam].
Muftiu i provincës së Egjiptit
Muhammed ʽAbduhū
Nëse filozofi më bën nder të më përgjigjet, le të jetë në frëngjisht, të vetmen gjuhë evropiane të cilën e njoh.
Muhammed”.
Sikurse shihet prej letrës së Muhammed ‘Abduhū-së, shumë vepra, idetë dhe pikëpamjet të Lev Nikoláevič Tolstoĭt atij i ishin të njohura, dhe prej tij jashtëzakonisht të respektuara. Prej letrës së theksuar shihet menjëherë si muftiu ‘Abduhū lavdëroi veprat e Tolstoĭt, i krahasoi me “dritën e diellit”, por barazisht ashtu lavdëroi edhe mësimet sociale të Tolstoĭt. Gjegjësisht, Tolstoĭ si njeriu i pasur dhe konti rus, përpiqej për çlirimin e bujkrobërve. Për atë muftiu ‘Abduhū në letër dëshmoi që “mënyra se si jeton Tolstoí vetvetiu është qortim për pasanikët”. Poenta e tretë në letër e cila shihet qartë, është vendimi i Kishës ortodokse ruse që Tolstoĭn ta dëbojë. Muftiu ‘Abduhū si modernist i cili ishte kundër autoriteteve sklerotike dhe tradicionale, i drejtohet Tolstoĭt se me këtë i është bërë nder. Më në fund e gjithë letra e muftiut ‘Abduhū është përshkruar me një referim të hapur të përgjithshëm njerëzor të monoteizmit për të cilin beson se ai është religjioni i vërtetë apo esencial në të cilin të gjithë besimtarët dhe njerëzit mund ta njohin, gjejnë dhe dëshmojnë. Gjithashtu, në letrën e vet muftiu ‘Abduhū referohet edhe në “ligjin e natyrës”, sipas së cilës shihet se ai është edukator dhe reformist islam i cili konsideron që “ligji i natyrës” nuk mund të jetë në kundërshtim me “ligjin e Librit të Zotit”. Llojin e tillë të racionalizimit (ose “natyralizimit”) të religjionit e shohim edhe te shumë reformatorë tjerë islam, p.sh.: në mësimet e Sayyed Ahmād Khān-it (1817-1898) në Indi.
Përktheu nga gjuha boshnjake: Behrim Jusufi
(Revista “Vlera”, nr. 26, maj/qershor 2018, fq. 14-15)
I’ll right away snatch your rss as I can’t to find
your email subscription link or newsletter service. Do you have
any? Please let me understand so that I may just subscribe.
Thanks.
Very quickly this website will be famous amid all blogging
and site-building people, due to it’s pleasant articles
Informative article, totally what I wanted to find.
I really like it whenever people get together and share thoughts.
Great site, continue the good work!
Nice post. I used to be checking continuously this blog and I am inspired!
Extremely useful information particularly the ultimate phase 🙂 I take care of such info much.
I used to be seeking this certain information for a long time.
Thanks and good luck.
It’s in fact very complex in this busy life
to listen news on Television, therefore
I simply use the web for that purpose, and take the latest information.
Thank you, I have just been searching for info about this topic for ages
and yours is the best I have discovered so far.
But, what concerning the conclusion? Are you certain in regards to the supply?
If you are going for best contents like myself, simply pay a visit this web site
daily because it gives feature contents, thanks
It’s perfect time to make some plans for the future and it’s time to be happy.
I’ve read this post and if I could I wish to suggest you some interesting things or advice.
Perhaps you could write next articles referring to this article.
I want to read even more things about it!
I’ve been browsing online more than 2 hours today,
yet I never found any interesting article like yours. It is pretty worth
enough for me. Personally, if all web owners and bloggers made good content as you
did, the web will be a lot more useful than ever before.
It’s remarkable to visit this site and reading the views
of all friends concerning this post, while I am also zealous of getting experience.
This is very fascinating, You’re an overly professional blogger.
I have joined your rss feed and stay up for in quest of more of your fantastic post.
Additionally, I’ve shared your web site in my social networks
First of all I would like to say excellent blog!
I had a quick question that I’d like to ask if you don’t mind.
I was interested to find out how you center yourself and clear your head prior to writing.
I’ve had trouble clearing my mind in getting my thoughts out there.
I truly do take pleasure in writing however it just seems like the first 10
to 15 minutes are lost simply just trying to figure out how to begin. Any
recommendations or tips? Thanks!
Hello! I realize this is kind of off-topic but I had to ask.
Does managing a well-established website like yours take a large
amount of work? I’m completely new to writing a blog but I do
write in my journal daily. I’d like to start a blog so I
will be able to share my experience and views online. Please let me know if you have any kind of recommendations or tips
for new aspiring blog owners. Thankyou!
Greetings! I’ve been reading your website for a while now and finally
got the courage to go ahead and give you
a shout out from Austin Texas! Just wanted to mention keep up the great job!
Thank you, I’ve recently been searching for info approximately this subject
for a long time and yours is the greatest I’ve discovered so far.
However, what about the conclusion? Are you sure about the
supply?
Howdy! Someone in my Myspace group shared this website with us
so I came to take a look. I’m definitely enjoying the information. I’m book-marking and will be tweeting this
to my followers! Terrific blog and brilliant design.
When I initially commented I appear to have clicked the
-Notify me when new comments are added- checkbox
and from now on every time a comment is added I receive 4 emails with the same comment.
Is there a means you can remove me from that service?
Cheers!
These are genuinely impressive ideas in regarding blogging.
You have touched some fastidious things here. Any way keep up wrinting.
Hello just wanted to give you a quick heads up.
The words in your article seem to be running off the screen in Ie.
I’m not sure if this is a format issue or something to
do with internet browser compatibility but I figured I’d post to let you know.
The design look great though! Hope you get the issue solved soon. Thanks
I visited multiple web pages except the audio feature for audio songs present at this web site is in fact wonderful.
Heya i’m for the first time here. I came across this board and I find It really useful & it
helped me out a lot. I hope to give something back and help others
like you aided me.
Good response in return of this difficulty with real arguments and describing all concerning that.